Гістарычная драма і полацкая легенда. Спектакль «Рагнеда» – пра мінулае беларускай зямлі і аб вытоках духоўнасці. Гэта гісторыя пра каханне полацкай княгіні Рагнеды і наўгародскага князя Уладзіміра ў рэжысёрскай інтэрпрэтацыі.
Паганскія Мойры Доля і Нядоля пераплятаюць іх лёсы паміж сабой у ноч, калі дзяўчаты «жэняцца» з Ярылай. Уладзімір у лесе сустракае Рагнеду, і яны ўлюбляюцца. Спалохаўшыся, што ў такой святы дзень знатная дзяўчына робіць памылку, яна ўцякае, не назваўшы нават імя. А князь не можа знайсці супакой, шукаючы даму сэрца.
Між тым, каб аб’яднаць два княствы – Полацкае і Наўгародскае – брат Уладзіміра Яраполк накіроўвае сватоў да бацькі Рагнеды. Аднак тая дае адмову, не прымаючы да ўвагі, што Рагвалод, яе бацька, згаджаецца. Княгіня спрабуе скончыць жыццё самагубствам, Рагвалод ідзе на саступкі. Але закаханы Уладзімір, уведзены ў зман, што Рагнеда дала згоду на вяселле з братам, нападае на Полацк. Помста занядбанца не ведае межаў. Воіны Уладзіміра забіваюць яе бацьку, спальваюць горад…
У аснове спектакля – не казка, а гісторыя. Драматург Дудараў не імкнуўся дакладна прайграць летапісныя падзеі, сюжэт не прэтэндуе на поўную дакладнасць, гэта, хутчэй, творчы погляд на мінулае Беларусі. Дзеянне спектакля дэталёва прасочвае гісторыю двух закаханых – Рагнеды і Уладзіміра.
Страсці па сюжэце, якія развіваюцца ўсё больш і больш, дапаўняе музыка: яна ярка і эмацыйна адцяняе кульмінацыйныя сцэны. Вобразнае і пластычнае рашэнне балетмайстра Валянціны Пранішнікавай. Зараджэнне кахання перададзена ў дынаміку танцаў: да прыкладу, гэта першы дотык рук закаханых Рагнеды і Уладзіміра. У адной са сцэн у герояў завязаныя вочы: гэта сімвал моцнага пачуцця, якое іх раптам асляпіла.
У спектаклі прысутнічаюць фальклорныя матывы. Паганскія рытуалы, якія ўшаноўваюць Ярылу, дзяўчыны, што малітоўна падаюць яму руку. А яшчэ «Рагнеда» адметныя па ўсіх іншых артыкулах: музыка, афармленне і мова пастаноўкі. Яна ідзе на беларускай мове. Рэжысёр – Павел Марыніч.
У «Рагнедзе» намаляваны зборны вобраз беларусаў. Героі акцёраў Паўла Дракіна і Сяргея Волкава ўвасабляюць сабой каларыт беларускага гумару.
Дзеянне спектакля дзеліцца на два вельмі значных эпізоду. Першы з ключавых момантаў, калі адбываецца сустрэча закаханых, напоўнены радасцю і святлом, другі ж драматычны: Уладзімір неміласэрна нападае на Полацк. І напружанне ўжо дасягае апагею. Затым страсці суціхаюць, і глядач можа выдыхнуць. У заключнай карціне – спустошаны горад, дзе нават і не цепліцца жыццё, што красамоўна ілюструюць эфектныя дэкарацыі: намаляваны спаленным Полацк – увесь у мечах, як у магільных крыжах.
«Рагнеда» – спектакль, які мае самавітае ўтрыманне, эмацыйную насычанасць і неверагодную прыгажосць. Мастак Пётр Анашчанка стварыў арыгінальныя стылізаваныя дэкарацыі: руніцкія знакі, накрэсленыя на жалезных бляхах, рашоткі, нібы турэмныя кайданы, шчыты; фігура самога Ярылы (яна перагортваецца, утвараючы трон князя Уладзіміра і Рагвалода («другі пасля Бога – князь»). Дзіўную атмасферу таямнічасці і загадкавасці таго, што адбываецца, малююць сцэнічныя святло і дым. Згадкі заслугоўваюць і касцюмы: столькі густу, выразнасці і вытанчанасці ўклала ў іх касцюмер Ніна Бабровіч: уборы цалкам адпавядаюць часу і стагоддзю, адлюстраваным у спектаклі.
Таленавітая акцёрская праца – адназначны паказчык поспеху спектакля. Антаніна Ракала выдатна спраўляецца з роляй Рагнеды і тонка адчувае сутнасць сваёй гераіні. Яна расце, ператвараючыся з рамантычна наладжанай закаханай паненкі ў жанчыну, моцную духам. Валявы і даволі суровы лад князя Уладзіміра майстэрскі ўвасобіў на сцэне Андрэй Бастунец.
«Рагнеда» – гэта не проста спектакль, гэта хроніка, якая абавязана абудзіць цікавасць гледачоў да беларускай гісторыі.
Глядзіце спектакль «Рагнеда» на сцэне Палескага драмтэатра 19 лютага.
Алена Міхайлюк.
